Echte literatuur kan alleen daar ontstaan waar zij geschapen wordt
door dwazen, kluizenaars, ketters, rebellen, dromers en sceptici,
en niet door gewetensvolle ambtenaren vol goede bedoelingen.
—Jevgeni Zamjatin, 1921

‘Vaag‘ is het tegenovergestelde van ‘helder‘, maar is dit dezelfde tegenstelling als complex/eenvoudig of indirect/direct? Wat gebeurt er als een tekst wazig wordt rond de randjes of tussen de regels, en waar ligt de grens tussen prikkelend ambigu en frustrerend warrig? In dit nummer van Kluger Hans gaan we op zoek naar eenduidigheid en meerduidigheid in leven en literatuur en verkennen we de voors en tegens van inhoudelijke en stilistische helderheid. Stijl en inhoud (vorm en plot, het zeggen en het gezegde … ) kunnen niet los van elkaar gezien worden – ze vormen een continuüm net als de Ruimtetijd – dus wanneer kies je als schrijver voor complexiteit of onbepaaldheid, en wanneer is het essentieel dat iedere lezer je begrijpt? En sluiten helderheid en complexiteit elkaar uit? Gedicht, essay, proza, dagboek, spoken word—welk medium kies je voor jouw idee, boodschap, gevoel, en hoe verken je de mogelijkheden van dat medium?

Zamjatins bekende citaat hierboven benadrukt dat echte kunst contrair is, tegen de orthodoxie ingaat. En alle periodes en stromingen kennen zowel ketters als ambtenaren. In een tijd van militarisering en nationalisme is dadaïstische poëzie de enige rationele reactie, en een tekst als Kurt Schwitters’ Ursonate is nadrukkelijk geen vaagheid om de vaagheid, geen l’art pour l’art. In een periode van alomtegenwoordige relativering is juist heldere oprechtheid heel avantgardistisch. Het is ketters om rechttoe rechtaan te schrijven wanneer iedereen verzandt in warrigheid, maar het is ambtenarig om altijd direct te willen zijn als de wereld al heel zwart-wit is en minder en minder nuance kent.

Als een tekst een boodschap of een (politiek) ideaal kraakhelder wil communiceren, waar ligt dan de grens tussen literatuur en retoriek? Is een werk dat haast onleesbaar vaag is en de meeste lezers buitensluit kunstzinnig, of onttrekken makers zich zo aan hun verantwoordelijkheid jegens het publiek? — Verbergen schrijvers dat ze eigenlijk niks te zeggen hebben? Zijn we bang verkeerd begrepen te worden of willen we juist niet vast te pinnen zijn? En waar ligt in ons dagelijks leven het verschil tussen irritante halfslachtigheid, kwetsende duidelijkheid en sympathieke warrigheid?

Stuur ons jouw verhaal, gedicht of essay tussen ondubbelzinnigheid en verwarring, tussen helderheid en grilligheid, en draag bij aan Kluger Hans #44: Blur.

De deadline is 17 februari 2023.

---

Kluger Hans doet ook graag expliciet een oproep naar beginnende literaire vertalers. Wil je graag werk van een opkomende schrijver uit een ander taalgebied vertalen naar het Nederlands? Stuur dan zeker je voorstel in, want we zetten met plezier vertaaltalenten en internationale schrijvers in de kijker. Voor meer info over de voorwaarden kijk je even op onze inzendpagina.

Drop je schrijfsels via het inschrijfformulier in onze inbox.